อุเบกขาบารมี
ธรรมะวันหยุด
พระเทพคุณาภรณ์ (โสภณ โสภณจิตฺโต ป.ธ.9) เจ้าอาวาสวัดเทวราชกุญชรวรวิหาร www.watdevaraj.comการทำความดีอย่างยิ่งด้วยการวางใจเป็นกลางไม่ดีใจเสียใจ ในสัตว์ทั้งหลาย และอารมณ์ที่มากระทบ เพื่อบรรลุจุดมุ่งหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนา เรียกว่า อุเบกขาบารมี การวางใจเป็นกลางต่อสรรพสัตว์ เพราะพิจารณาเห็นตามที่เป็นจริงว่า สัตว์ทั้งหลายเป็นไปตามกฎแห่งกรรม ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว ใครทำสิ่งใดไว้ สิ่งนั้นย่อมตอบสนองผู้กระทำ เมื่อเห็นใครได้รับผลกรรมในทางไม่ดี ไม่คิดซ้ำเติมเขา พยายามช่วยเหลือให้พ้นจากความทุกข์ ในลักษณะที่ถูกต้องตามทำนองคลองธรรม หรือหากสุดวิสัยที่จะช่วยได้ ต้องวางใจให้ถูก ไม่ใช่เป็นการวางเฉยแบบไม่สนใจ ทำเป็นทองไม่รู้ร้อน วางใจเป็นกลางในอารมณ์ทั้งสุขและทุกข์ที่มากระทบ ที่ชอบใจและไม่ชอบใจ ไม่หวั่นไหวเหมือนแผ่นดินที่เมื่อคนทิ้งของสะอาดบ้าง ไม่สะอาดบ้าง ย่อมเป็นกลางรับได้ในทุกสถานการณ์ฉันใด แม้การทำความดีเพื่อบรรลุจุดหมายสูงสุด เป็นฉันนั้น
วางใจเป็นกลาง ไม่ตกอยู่ในอำนาจของกิเลสคือ ไม่รัก ไม่ชัง ไม่หลง ไม่กลัว จนเกินไปดำรงอยู่ในความยุติธรรมที่พิจารณาเห็นด้วยปัญญา
อุเบกขา ในพรหมวิหาร คือ ธรรมประจำใจของผู้ใหญ่ มี 4 ประการคือ
1.เมตตา หมายถึง ความรัก ความปรารถนาดี อยากให้ผู้อื่นมีความสุข มีไมตรีจิตคิดบำเพ็ญประโยชน์เกื้อกูลแก่ผู้อื่น
2.กรุณา หมายถึง ความสงสาร คิดช่วยให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ ใฝ่ใจในการบำบัดทุกข์ของผู้อื่น
3.มุทิตา หมายถึง ความพลอยยินดี เมื่อผู้อื่นได้ดีมีสุข มีความเจริญงอกงามในชีวิตยิ่งขึ้น
4.อุเบกขา หมายถึงความวางเฉย วางใจเป็นกลาง ไม่ดีใจเสียใจเมื่อผู้อื่นถึงความวิบัติ ดำรงอยู่ในธรรมที่พิจารณาเห็นด้วยปัญญา มีจิตเที่ยงธรรมดุจตราชั่ง
แนวทางปฏิบัติในพรหมวิหารธรรมข้อนี้ มีข้อจำกัดบุคคลและสถานที่ เปรียบเหมือนมารดาที่มีลูก 4 คน
คนที่หนึ่งยังเป็นเด็กเล็กๆ อยู่ มารดามีใจรักใคร่เลี้ยงดูเป็นพิเศษ
คนที่สองเจ็บไข้ไม่สบาย มารดาสงสารช่วยเหลือรักษาให้ลูกหายเจ็บไข้ในเร็ววัน
คนที่สามเจริญเติบโตแล้ว มารดามีใจชื่นชมในความงามของลูก
คนที่สี่ทำงานที่มั่นคงดูแลตนเองได้แล้ว มารดาไม่มีความกังวลห่วงใยลูกซึ่งดูแลตนเองได้แล้ว จึงวางใจเป็นกลาง ฉันใด การใฝ่ใจดูแลสัตว์ทั้งหลายที่แสดงออกต่อกัน เพื่อความสุข ความเจริญ เป็นเช่นนั้น
อุเบกขา ในอัปปมัญญา ความวางใจเป็นกลาง ในสัตว์ทั้งหลาย โดยไม่มีเขตจำกัดบุคคลหรือสถานที่ เป็นบารมีธรรมที่เติมเต็มบารมีข้ออื่น ให้สมบูรณ์ สำเร็จเป็นพระพุทธเจ้าได้
อานิสงส์แห่งการเจริญอุเบกขาบารมี 11 ประการคือ
1.นอนหลับมีความสุข
2.ตื่นอยู่มีความสุข
3.นอนหลับไม่ฝันร้าย
4.เป็นที่รักของมนุษย์ทั้งหลาย
5.เป็นที่รักของอมนุษย์ทั้งหลาย
6.เทวดารักษาคุ้มครอง
7.ไม่มีอันตราย เพราะ ไฟ ยาพิษ หรือศัตราวุธ
8.จิตมีสมาธิตั้งมั่นเร็ว
9.สีหน้าผ่องใส
10.ไม่หลงในขณะใกล้เสียชีวิต
11.เมื่อยังไม่บรรลุธรรมอันสูงสุด ย่อมเกิดในพรหมโลก
