บุคคลที่หาได้ยากในโลก
ธรรมะวันหยุด
พระเทพคุณาภรณ์ (โสภณ โสภณจิตฺโต ป.ธ. 9) เจ้าอาวาสวัดเทวราชกุญชรวรวิหาร www.watdevaraj.com
บุคคลที่หาได้ยากในโลก 2 ประเภท คือ บุพการีชน และ กตัญญูกตเวทีชน
บุพการีชน ได้แก่คนที่ทำอุปการะเกื้อกูลมาก่อน คือทำอุปการคุณแก่บุคคลอื่น โดยมิได้หวังผลตอบแทนในภายหลัง
บุพการีชนผู้ทำได้ดังนี้ มีน้อยนัก เพราะการคิดช่วยเหลือผู้อื่นโดยไม่หวังผลตอบแทนย่อมหาได้ยาก บุพการีชนมี 4 ประเภท คือ 1.พระสัมมาสัมพุทธเจ้า 2.พระมหากษัตริย์ 3.บิดามารดา 4.ครูอาจารย์
พระสัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นบุคคลหาได้ยาก เพราะเหตุ 2 ประการ คือ โดยจำนวน คือ มีน้อยยิ่ง แม้ว่าโลกนี้จะไม่ว่างจากพระศาสนา แต่การเข้าถึงพุทธภาวะ ทั้งเนิ่นนานและทำได้ยาก โดยคุณธรรม คือ ทรงมีพระคุณ 3 ได้แก่ พระปัญญาธิคุณ พระบริสุทธิคุณ และพระมหากรุณาธิคุณ
พระมหากษัตริย์ เป็นบุคคลหาได้ยาก เพราะพระมหากษัตริย์ไทย ทรงปรารถนาที่จะบำบัดทุกข์บำรุงสุขแก่ประชาชน คนไทยจึงมีชาติ คู่ศาสน์ กษัตริย์จวบเช่นวันนี้ ก็ด้วยพระบารมีและพระปรีชาสามารถของพระมหากษัตริย์ไทย
บิดามารดา เป็นผู้หายาก เพราะเป็นผู้ให้กำเนิดและเลี้ยงดูมาด้วยความรัก เมื่อบุตรธิดาเจริญวัย สมควรศึกษาเล่าเรียน ก็เป็นธุระให้บุตรธิดาได้ศึกษา จัดหาคู่ครองให้ ในเวลาที่บุตรธิดาควรจะมีเหย้ามีเรือน และมอบทรัพย์สมบัติให้ในสมัยที่สมควร
ครูอาจารย์ เป็นบุคคลหายาก เพราะครูอาจารย์เป็นผู้สั่งสอนวิชาการต่างๆ รวมทั้งสอนให้ละความชั่ว ทำแต่ความดี เหมือนเป็นผู้ชี้ขุมทรัพย์ให้
กตัญญูกตเวทีชน 4 ประเภท คือ 1.พุทธศาสนิกชน 2.ประชาราษฎร์ 3.บุตรธิดา 4.ศิษยานุศิษย์
พุทธศาสนิกชน เป็นผู้ที่มีศรัทธาเลื่อมใสอุปถัมภ์บำรุงพระพุทธศาสนา ให้ดำรงคงมั่น น้อมนำคำสอนของพระพุทธองค์มาประพฤติปฏิบัติเพื่อดับกิเลสและสืบต่ออายุพระพุทธศาสนา
ประชาราษฎร์ เมื่อหวนระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระมหากษัตริย์แล้ว ก็พึงกระทำปฏิการบูชา โดยการยกย่องเทิดทูนไว้ในฐานะอันสมควร และช่วยกันจรรโลงรักษาไว้ซึ่งสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ให้มั่นคงสถาพรสืบต่อไป
บุตรธิดา ผู้ตระหนักในคุณของบิดามารดา พึงตอบแทนด้วยการปฏิบัติดังนี้คือ ท่านเลี้ยงเรามา เราเลี้ยงท่านตอบ, ช่วยทำกิจการงาน ของท่าน, ดำรงสกุลไว้ ไม่ทำให้เสียชื่อเสียง, ทำตัวให้สมควรแก่ความเป็นผู้รับทรัพย์มรดก, เมื่อท่าน ล่วงลับไปแล้วทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้ท่าน
ศิษยานุศิษย์ เมื่อหวนระลึกถึงอุปการคุณของครูอาจารย์ พึงบูชาคุณท่านด้วยคุณธรรม คือ ลุกขึ้นยืนรับ, เข้าไปรับใช้ใกล้ชิดท่าน, เคารพเชื่อฟัง, อุปัฏฐากบำรุง, เล่าเรียนศิลปวิทยาโดยเคารพ
การที่เราได้ระลึกถึงคุณท่านของผู้มีอุปการคุณแก่ตนแล้ว ทำตอบแทนคุณท่านเหล่านั้นตามที่กล่าวแล้ว ก็นับได้ว่าเป็นคนดี ผู้มีความกตัญญูกตเวที ย่อมมีแต่ความเจริญรุ่งเรืองทั้งในหน้าที่การงาน และการดำเนินชีวิต มีแต่ผู้เคารพ ยกย่อง นับถือ บูชา ผู้ปรารถนาความสุข ความเจริญแก่ตน พึงยังกตัญญูกตเวทิตาธรรม ในบุพการีชนทั้งหลาย ให้ถึงพร้อมด้วยความไม่ประมาท
