การเลิกจ้าง
กฎหมายที่เกี่ยวข้อง พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑
เรียบเรียงโดย นายสิงห์กลิ้ง
จากภาวะเศรษฐกิจขาลงช่วงนี้ แถวยังมีวิกฤตการเมืองที่ยังไม่แน่นอนมั่นคง ยอดสั่งซื้อสินค้าจากประเทศไทยลดลงอย่างเห็นได้ชัด ส่งผลทำให้เราได้ยินข่าวบ่อยๆว่าโรงงานนู้นปิด โรงงานนี้ลดคนงาน บริษัทนี้ปิดกิจการ ซึ่งส่งผลทำให้ผู้ใช้แรงงานตกงานกันเป็นแถว (ไม่นับที่จบมาใหม่แต่ไม่มีงานรองรับ ) วันนี้จึงเอากฎหมายเกี่ยวกับการเลิกจ้างงาน มาคุยกัน เผื่อเราหรือบุคคลที่เรารู้จักเจอสถานการณ์นี้โดยไม่คาดหมาย
๑.การเลิกจ้างหมายถึงอะไร ? การเลิกจ้าง หมายถึง การกระทำใดที่นายจ้างไม่ให้ลูกจ้างทำงานต่อไปและไม่จ่ายค่าจ้างให้ ไม่ว่าจะเป็นเพราะเหตุสิ้นสุดสัญญาจ้างหรือเหตุอื่นใด และหมายความรวมถึงกรณีที่ลูกจ้างไม่ได้ทำงานและไม่ได้รับค่าจ้างเพราะเหตุที่นายจ้างไม่สามารถดำเนินกิจการต่อไป ( มาตรา๑๑๘ วรรคสอง พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ )
ดังนั้นจากบทกฎหมายดังกล่าวเราสามารถแยกการเลิกจ้างออกได้ดังนี้
(๑) การกระทำใดๆที่นายจ้างไม่ให้ลูกจ้างทำงานต่อไปและไม่จ่ายค่าจ้างให้ ไม่ว่าเพราะเหตุสิ้นสุดสัญญาจ้างหรือเหตุอื่นใด เช่น ไล่ออก ปลดออก พักงานโดยไม่มีกำหนด ไม่รับเข้าทำงานเนื่องจากไม่ผ่านการทดลองงาน ทั้งนี้ข้อสำคัญก็คือนายจ้างจะต้องไม่จ่ายค่าจ้างให้ด้วย หากนายจ้างไม่ให้ลูกจ้างมาทำงาน แต่ยังคงจ่ายค่าจ้างตามเดิมหรือน้อยกว่าเดิม ไม่ถือเป็นการเลิกจ้างตามกฎหมาย
(๒) กรณีใดๆที่ลูกจ้างไม่ได้ทำงานและไม่ได้รับค่าจ้าง เพราะเหตุที่นายจ้างไม่สามารถดำเนินกิจการต่อไป เช่น นายจ้างปิดกิจการ หรือกิจการของนายจ้างล้ม ไม่สามารถดำเนินกิจการต่อไปได้ ทั้งนี้ข้อสำคัญก็คือนายจ้างจะต้องไม่จ่ายค่าจ้างให้ด้วย หากนายจ้างไม่สามารถเปิดกิจการได้เพราะ เจ้าของอาคารที่เช่าทำการปิด มีการเวนคืนอาคารสำนักงานเพื่อทำถนน แต่นายจ้างยังคงจ่ายค่าจ้างตามเดิมหรือน้อยกว่าเดิม ไม่ถือเป็นการเลิกจ้างตามกฎหมาย
๒. การเลิกจ้างตามกฎหมาย มีวิธีการอย่างใด ? ตามกฎหมายแล้ว การเลิกจ้างงานนั้น นายจ้างจะบอกเลิกจ้างทันทีไม่ได้ ต้องบอกกล่าวว่าจะเลิกจ้างล่วงหน้าก่อนหนึ่งงวดค่าจ้าง กล่าวคือ หากท่านได้รับค่าจ้างเป็นเดือน นายจ้างจะต้องบอกเลิกจ้างล่วงหน้า ๑ งวดเงินเดือน หากได้รับค่าจ้างในอัตรา ๑๕ วันครั้ง นายจ้างก็ต้องบอกเลิกจ้างล่วงหน้า ๑๕ วันนั้นเอง เช่น
ผมได้รับเงินเดือนในอัตรา ๒๐,๐๐๐ บาท ต่อเดือน โดยนายจ้างตกลงจ่ายเงินเดือนทุกวันที่ ๓๐ ของทุกเดือน ต่อมา เดือนสิงหาคม ๒๕๕๑ นายจ้างผมเผชิญวิกฤต ทำให้ต้องเลิกจ้างคนงานรวมถึงผมด้วย พอถึงวันที่ ๓๐ สิงหาคม ๒๕๕๑ ซึ่งเป็นวันจ่ายเงินเดือนผม นายจ้างจะต้องแจ้งว่าจะเลิกจ้างผมในวันนี้ด้วย เมื่อถึงวันที่ ๓๐ กันยายน ๒๕๕๑ ผมก็รับเงินเดือนงวดสุดท้ายและถูกเลิกจ้างทันทีโดยอัตโนมัติ และไม่ต้องมาทำงานอีกต่อไป
๓. หากนายจ้างเลิกจ้างเราทันทีโดยไม่บอกกล่าว และเราไม่มีความผิดในการงานที่จ้าง ผลทางกฎหมายเป็นอย่างไร ? ในกรณีที่นายจ้างทำการบอกเลิกจ้างทันทีโดยไม่ได้บอกกล่าวล่วงหน้าตามกฎหมาย และเหตุที่เลิกจ้างเรานั้นไม่ได้เกิดจากการกระทำผิดในการงานที่จ้างของเราแล้ว นายจ้างจะต้องจ่ายสินค่าจ้างแทนการบอกกล่าวเลิกจ้างล่วงหน้าเท่ากับ ๑ งวดค่าจ้างให้แก่ลูกจ้างด้วย
จากข้อเท็จข้างต้น ปรากฏว่าในวันที่ ๓๐ สิงหาคม ๒๕๕๑ นายจ้างผมทำการเลิกจ้างผมทันทีโดยไม่ได้บอกล่วงหน้าเลย และมอบซองขาวให้ผม ในซองขาวนั้นจะต้องมีเงินอยู่ในซองขาวของผมประกอบด้วย เงินเดือนประจำของผม ๒๐,๐๐๐ บาท และเงินค่าจ้างแทนการบอกกล่าว อีก ๒๐,๐๐๐ บาท ในซองนั้นด้วย
๔. นอกจากเงินเดือน และเงินค่าจ้างแทนการบอกกล่าวแล้ว ลูกจ้างซึ่งถูกนายจ้างเลิกจากจะได้รับเงินอื่นอีกหรือไม่ ? นอกจากเงินเดือน และเงินค่าจ้างแทนการบอกกล่าวแล้ว ลูกจ้างซึ่งถูกนายจ้างเลิกจากจะได้รับเงินอีกจำนวนหนึ่ง ซึ่งกฎหมายได้กำหนดให้นายจ้างจะต้องจ่ายให้แก่ลูกจ้างซึ่งถูกเลิกจ้าง เรียกว่า ค่าชดเชยการเลิกจ้างงาน อีกด้วย ( พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ มาตรา ๑๑๘ วรรคหนึ่ง )
จำนวนเงินค่าชดเชยที่จะได้รับนั้น แต่ละคนจะไม่เท่ากัน ขึ้นอยู่กับระยะเวลาที่ตนได้ทำงานในบริษัทหรือหน่วยงานนั้นๆ ซึ่งกฎหมายได้กำหนดไว้ดังต่อไปนี้
(๑) ทำงานติดต่อกันไม่น้อยกว่า ๑๒๐ วัน ( สี่เดือน ) แต่ไม่เกิน ๑ ปี ให้ได้รับค่าชดเชยการเลิกจ้างงาน เท่ากับค่าจ้างในอัตราสุดท้าย ๑ เดือน
(๒) ทำงานติดต่อกันครบ ๑ ปี แต่ไม่เกิน ๓ ปี ให้ได้รับค่าชดเชยการเลิกจ้างงาน เท่ากับค่าจ้างในอัตราสุดท้าย ๓ เดือน
(๓) ทำงานติดต่อกันครบ ๓ ปี แต่ไม่เกิน ๖ ปี ให้ได้รับค่าชดเชยการเลิกจ้างงาน เท่ากับค่าจ้างในอัตราสุดท้าย ๖ เดือน
(๔) ทำงานติดต่อกันครบ ๖ ปี แต่ไม่เกิน ๑๐ ปี ให้ได้รับค่าชดเชยการเลิกจ้างงาน เท่ากับค่าจ้างในอัตราสุดท้าย ๘ เดือน
(๕) ทำงานติดต่อกันครบ ๑๐ ปี ขึ้นไป ให้ได้รับค่าชดเชยการเลิกจ้างงาน เท่ากับค่าจ้างในอัตราสุดท้าย ๑๐ เดือน
๕. กรณีใดบ้างที่นายจ้างไม่ต้องจ่ายเงิน ค่าชดเชยการเลิกจ้างงาน ? แม้โดยทั่วไปกฎหมายกำหนดให้นายจ้างจ่ายค่าชดเชย ให้แก่ลูกจ้างที่ถูกเลิกจ้างตามอัตราที่กำหนดก็ตาม แต่กฎหมายก็มีข้อยกเว้นที่ให้นายจ้าง ไม่ต้องจ่ายค่าชดเชยให้แก่ลูกจ้างในกรณีดังต่อไปนี้
(๑) การเลิกจ้างที่มีกำหนดระยะเวลาการจ้างไว้ในสัญญาจ้างแน่นอนและนายจ้างได้เลิกจ้างลูกจ้างตามกำหนดระยะเวลานั้น ( พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ มาตรา ๑๑๘ วรรคสาม ) กล่าวคือ ในขณะที่ตกลงจ้างนั้น นายจ้างและลูกจ้างได้ตกลงกำหนดระยะเวลาการจ้างไว้แน่นอน ๑ ปี ๒ ปี หรือแล้วแต่ตกลง และพอครบกำหนดระยะเวลาดังกล่าวให้ถือว่าสัญญาว่าจ้างเป็นอันยกเลิกกัน ในกรณีนี้นายจ้างไม่ต้องจ่ายค่าชดเชยให้แก่ลูกจ้าง เพราะถือว่าลูกจ้างรู้ตัวว่าตนเองต้องถูกเลิกจ้างตามกำหนดระยะเวลาล่วงหน้ามาก่อนแล้ว เนื่องจาก เงินค่าชดเชยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ลูกจ้างซึ่งถูกเลิกจ้าง ( แน่นอนว่าไม่มีใครยินยอมตกงานแน่ ) ใช้เป็นทุนค่าใช้จ่ายในระหว่างหางานใหม่ ดังนั้นลูกจ้างซึ่งมีการตกลงเลิกจ้างไว้ล่วงหน้าแล้ว จึงรู้อยู่แล้วว่าตนต้องถูกเลิกจ้างเมื่อครบกำหนดตามสัญญา จึงไม่ได้รับค่าชดเชยในส่วนนี้
มีบางกรณี มีนายจ้างหัวใสเห็นว่าหากลูกจ้างซึ่งมีสัญญาจ้างแรงงานมีกำหนดระยะเวลาแน่นอน เมื่อเลิกจ้างนายจ้างไม่ต้องจ่ายค่าชดเชยให้แก่ลูกจ้าง จึงจับลูกจ้างทำสัญญาจ้างแรงงานมีกำหนดระยะเวลาและลูกจ้างเองก็ตกลงที่จะถูกเลิกจ้างเมื่อครบกำหนดระยะเวลาตามสัญญาด้วย แต่พอถึงกำหนดตามสัญญา นายจ้างยังคงให้ลูกจ้างนั้นทำงานต่อไปอีก แล้วภายหลังทำการเลิกจ้างและไม่ยอมจ่ายค่าชดเชยให้แก่ลูกจ้างโดยอ้างว่า เป็นลูกจ้างแบบมีกำหนดระยะเวลาทำงาน นายจ้างในกรณีแบบนี้จะต้องจ่ายค่าชดเชยให้ลูกจ้างประเภทนี้หรือไม่ คำตอบคือต้องจ่าย เพราะกฎหมายได้ระบุไว้ชัดเจนว่า การเลิกจ้างที่มีกำหนดระยะเวลาการจ้างไว้ในสัญญาจ้างแน่นอนและนายจ้างได้เลิกจ้างลูกจ้างตามกำหนดระยะเวลาเท่านั้น ที่ไม่ต้องจ่ายค่าชดเชย ดังนั้นในกรณีที่นายจ้างเลิกจ้างก่อนหรือหลังกำหนดที่ตกลงกันไว้ นายจ้างต้องจ่ายค่าชดเชยให้ลูกจ้างด้วย
(๒) เลิกจ้างเพราะสาเหตุที่ลูกจ้างทุจริตต่อหน้าที่หรือกระทำความอาญาโดยเจตนาแก่นายจ้าง (พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ มาตรา ๑๑๙ อนุ (๑) )
(๓) เลิกจ้างเพราะสาเหตุที่ลูกจ้างจงใจทำให้นายจ้างได้รับความเสียหายแก่กาย ทรัพย์สินจิตใจ หรือชื่อเสียง (พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ มาตรา ๑๑๙ อนุ (๒) )
(๔) เลิกจ้างเพราะสาเหตุที่ลูกจ้างกระทำโดยประมาทเลินเล่อ เป็นเหตุให้นายจ้าง ได้รับความเสียหายอย่างร้ายแรง (พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ มาตรา ๑๑๙ อนุ (๓) )
(๕) เลิกจ้างเพราะสาเหตุที่ลูกจ้างฝ่าฝืนข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน หรือระเบียบ หรือคำสั่งของนายจ้างอันชอบด้วยกฎหมายและเป็นธรรม และนายจ้างได้ตักเตือนเป็นหนังสือแล้ว เว้นแต่ในกรณีที่ร้ายแรง นายจ้างไม่จำเป็นต้องตักเตือนก่อนก็ได้ (พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ มาตรา ๑๑๙ อนุ (๔) )
ในกรณีที่ลูกจ้าง ได้กระทำการฝ่าฝืนข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน หรือระเบียบ หรือคำสั่งของนายจ้างที่ชอบด้วยกฎหมายและเป็นธรรมนั้น กฎหมายกำหนดให้นายจ้างต้องมีหนังสือตักเตือนก่อน หากลูกจ้างยังไม่ปฏิบัติตาม นายจ้างมีสิทธิบอกเลิกการจ้างงานและไม่จำต้องจ่ายค่าชดเชยให้ แต่อย่างไรก็ดี ในกรณีนี้กฎหมายได้กำหนดให้หนังสือตักเตือนดังกล่าวมีผลใช้บังคับได้ ไม่เกิน ๑ ปี นับแต่วันที่ลูกจ้างได้กระทำความผิด ดังนั้นหากลูกจ้างได้รับหนังสือตักเตือนแล้ว ปรับปรุงตัวตามหนังสือเตือน จนพ้น ๑ ปี นับแต่วันที่ลูกจ้างกระทำการฝ่าฝืนข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน หรือระเบียบ หรือคำสั่งของนายจ้างที่ชอบด้วยกฎหมายและเป็นธรรม แล้วต่อมากลับมากระทำการฝ่าฝืนอีก นายจ้างจะทำการเลิกจ้างทันทีไม่ได้ ต้องออกหนังสือตักเตือนใหม่ให้แก่ลูกจ้าง แต่ถ้าภายในหนึ่งปี นับได้ออกหนังสือตักเตือนฉบับแรก ลูกจ้างยังคงกระทำการฝ่าฝืนอีก นายจ้างก็มีสิทธิบอกเลิกจ้างได้โดยไม่ต้องจ่ายค่าชดเชยให้แก่ลูกจ้าง
(๖) เลิกจ้างเพราะสาเหตุที่ลูกจ้าง จงใจละทิ้งหน้าที่การงานเป็นเวลาสามวันติดต่อกันไม่ว่าจะมีวันหยุดคั่นหรือไม่ก็ตามโดยไม่มีเหตุอันสมควร แต่เมื่อนับแล้วเท่ากับสามวันทำงานติดต่อกัน(พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ มาตรา ๑๑๙ อนุ (๕) )
(๗) เลิกจ้างเพราะสาเหตุที่ลูกจ้าง ได้รับโทษจำคุกตามคำพิพากษาถึงที่สุดให้จำคุก เว้นแต่เป็นโทษสำหรับความผิดที่ได้ กระทำโดยประมาทหรือความผิดลหุโทษ (พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ มาตรา ๑๑๙ อนุ (๖) )
--------------------------------------------------------------------------------------
เอามาฝากพี่เข้มครับ
