เพื่อนคอปืน...ด้ามขวาน

ปิยะ เฉลิมกลิ่น. พรรณไม้ดอกหอมพื้นเมืองที่หายากและใกล้สูญพันธุ์ในประเทศไทย. กรุงเทพฯ : โครงการพัฒนาองค์ความรู้และศึกษานโยบายการจัดการทรัพยากรชีวภาพในประเทศไทย, 2549

จันดง (Diospyros curtisii)
วงศ์ : EBENACEAE

ลักษณะพรรณไม้
เป็นไม้ต้นขนาดเล็กสูง 8-12 เมตร เส้นผ่านศูนย์กลางที่ระดับอก 20-30 เซนติเมตร โคนต้นเป็นพูเล็กๆตามยาว เปลือกลำต้นค่อนข้างเรียบสีน้ำตาลอมดำ แตกกิ่งจำนวนมาก กิ่งยาวห้อยลู่ ทรงพุ่มกลมทึบ เนื้อไม้เหนียวมาก กิ่งอ่อนสีเขียว เรียบ ใบเดี่ยวเรียบเวียนสลับ รูปไข่แกมรูปขอบขนาน กว้าง 4-6 เซนติเมตร ยาว 12-16 เซนติเมตร โคนใบมนกลม ปลายใบเรียวแหลมและเป็นติ่ง หนาแข็ง กรอบ ผิวใบสีเขียวเป็นมันทั้งสองด้าน เส้นกลางใบด้านบนเป็นร่องเล็กน้อย ด้านล่างนูนเด่น เส้นแขนงใบเป็นร่องด้านบนตื้นๆ และนูนเด่นชัดที่ด้านล่างของใบ ดอกออกเป็นกระจุก 10-18 ดอก ตามกิ่งและลำต้น ดอกอ่อนสีเขียวอมขาว เมื่อบานเปลี่ยนเป็นสีขาวนวล ดอกรูประฆังคว่ำ ปลายแยกเป็น 4 กลีบ เมื่อดอกบานมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 1-1.5 เซนติเมตร ดอกย่อยทยอยบานและบานใกล้เคียงกันหมดเกือบทั้งต้น มีกลิ่นหอมแรงมากตลอดวัน ในช่วงดอกบานจะมีฝูงผึ้งมาบินตอมเต็มไปหมด ไม่พบการติดผลในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ดอกบานช่วงเดือนกุมภาพันธุ์ ถึงมีนาคม

แหล่งกำเนิดและการกระจายพันธุ์
ถิ่นกำเนิดของจันดงอยู่ในเขตดิบชื้น ที่ระดับความสูง 50-250 เมตร ซึ่งปัจจุบันพบว่าสภาพป่าเปลี่ยนแปลงไป จนเหลือต้นแม่พันธุ์อยู่น้อยมาก ไม่ติดผล ไม่มีต้นกล้าขนาดเล็กอยู่ใต้ต้นแม่พันธุ์หรือบริเวณใกล้เคียง จังหวัดที่ยังพบต้นจันดงได้เพียงจังหวัดเดียว คือ สุราษฏร์ธานี

การเก็บส่วนเชื้อพันธุ์
เนื่องจากต้นแม่พันธุ์ที่ขึ้นอยู่ในจังหวัดสุราษฏร์ธานี ไม่ติดผล และไม่พบต้นกล้าอยู่ในบริเวณใกล้เคียง จึงได้ตัดกิ่งยอดมาขยายพันธุ์โดยวิธีการปักชำในกระบะพ่นหมอกกลางแจ้ง พร้อมทั้งทดลองทำการเสียบยอด ในการทดลองปักชำในกระบะพ่นหมอกกลางแจ้ง โดยตัดกิ่งยอดยาว 20-30 เซนติเมตร มีทั้งใช้ฮอร์โมนกระตุ้นการออกรากและไม่ใช้ ในการทดลองเป็นระยะเวลา 4 เดือน พบว่ากิ่งปักชำไม่ออกราก ส่วนวิธีการเสียบยอด โดยใช้ต้นจันอินเป็นต้นตอ พบว่ายังไม่ได้ผล ซึ่งอาจเนื่องมาจากวิธีการติดไม่ดี หรืออาจเนื่องมาจากสภาพของเนื้อไม้ไม่ยอมรับซึ่งกันและกัน (incompatibility) จึงควรจะต้องมีการทดลองใช้ต้นชนิดอื่นๆ เป็นต้นตอสำหรับการทาบกิ่ง เสียบยอด และติดตา

การขยายพันธุ์โดยไม่ใช่เมล็ด
เนื่องจากไม่ติดผล จึงหมดโอกาสที่จะขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด

สภาพปัจจุบัน
ต้นแม่พันธุ์ที่อยู่ในถิ่นกำเนิด มีสภาพความหายากอยู่ในระดับ (ICUN, 2001) มีจำนวนต้นแม่พันธุ์เพียง 2 ต้น ยังออกดอกดกได้ทุกปี แต่ไม่มีการติดผล ไม่มีการขยายพันธุ์ตามธรรมชาติ ในขณะที่วิธีการขยายพันธุ์โดยวิธีอี่นที่ได้ทดลองก็ยังไม่สามารถกระทำได้ จึงมีโอกาสที่จะสูญพันธุ์ในแหล่งกำเนิดเดิมได้สูง และหากยังไม่มีมาตรการช่วยเหลือในเรื่องขยายพันธุ์ ก็มีโอกาสสูญพันธุ์ได้ในอนาคต

	ผู้เขียน	หัวข้อ: เพื่อนคอปืน...ด้ามขวาน (อ่าน 26025064 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 201 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้