เข้าใจความรู้สึกในส่วนนี้ดีครับ
ไม่จ่ายก็ไม่อนุญาต หรือไม่ก็ดองเรื่องไว้ หรือลืมไปเลยก็มี พอชาวบ้านทวงถาม ก็นึกขึ้นได้ จึงบอกผ่านๆว่า นายไม่อนุญาต มาตอนนี้หนักหน่อย ชาวบ้านเริ่มรู้กฎหมายบ้าง ว่าการปฏิเสธไม่อนุญาต ต้องทำเป็นหนังสือ
แต่ถ้าจ่าย จะก่อให้ความสะดวกในการใช้ดุลยพินิจที่ต้องจ่ายด้วยเงิน นายทะเบียนผู้พิจารณาแทบจะไม่อ่านคุณสมบัติหรือประวัติด้วยซ้ำ เซนต์อย่างเดียว
พวกเสมียนทำหน้าที่รับคำขอ นี้แหละตัวดี
แต่ความอยากของคนเรานี้หละ ทำให้เกิดช่องทางทำมาหากิน
ส่วนที่ถามว่า "ค่าใช้จ่าย ๑ หมื่นแพงไหม" ตรงนี้จะตอบว่าแพงหรือไม่ คงจะไม่ได้
เพราะเรื่องนี้ เป็นการกำหนดค่าใช้จ่ายกันเองของพวกจัญไรในบางท้องที่ ตั้งแต่ระดับหัวหน้ายันลูกน้อง ที่มักแอบอยู่ในวงสังคมราชการไทย
ซึ่งแล้วแต่จิตใจของมันว่าจะตั้งให้สูงต่ำเท่าไหร่ก็ได้ จึงทำให้ไม่สามารถบอกได้รับ ว่าแพงหรือไม่ครับ
