บทเรียนภาษาอีสาน

[หินเหล็กไฟ]

วันนี้เสนอคำว่า " แคดแลด" หมายความว่า  ยาวออกมาแบบน่ารังเกียจ และมาแบบไม่ได้รับเชิญ หรือ เผลอพูดอะไรออกไปแบบไม่ตั้งใจ  เช่น 1. หางบั้งไฟบั้งนี้ยาวแคดแลดเป็นตาซังฮ้าย 2. ไอ้นี่อยู่ไม่อยู่ก็แคดแลดมาได้อย่างไร 3. ไม่รู้เพราะสาเหตุอะไรจึงทำให้ผมแคดแลดพูดอย่างนั้นไปได้ โธ่  ช่วยกันตั้งนะครับเพื่อเป็นการโปรโมท ประซาสัมพันธ์ให้เพี่ยนๆสามาซิกได้เข้าในในหมู่ตาเฮาสั้นดอกหวา 

[จอบหลอย-รักในหลวง]

กระผมขอเสนอคำว่า  งึด
งึด ในภาษาอิสานแปลว่า  แปลก ประหลาด มหัศจรรย์ เห็นเขาทำได้แต่ตัวเราทำไม่ได้ เกิดความอัศจรรย์ใจ เรียก งึด 
 ยกตัวอย่างเช่น  เจ้าอย่าเว้าไห่ข่อยงึดหลายเถาะ , เว้าเป็นตางึดเนาะ, แปลว่าพูดในสิ่งที่เป็นไปได้ยาก

[coda]

...เอาอีกครับ  คัก 

[จอบหลอย-รักในหลวง]

ขอเสนออีก1คำ  คือคำว่า  ม้ม
ม้ม เป็นคำของคนไทยเชื้อสายลาว และพี่น้องลาวหลุ่มใน สปป.ลาว คำว่า "ม้ม" หมายถึง หลุด พ้น, ผ่านพ้น, รอดพ้น เช่น ทุกคน เกิดมาก็ต้องม้มต่งซิ่น (เกิดมาก็ต้องพ้นชายผ้าถุงของมารดามาทุกคน ยกเว้น ผู้ที่คลอดโดยหมอผ่าตัดออกมา) สมัยก่อนแม่มาน (ผู้หญิงที่ตั้งครรภ์) จะคลอดในท่านั่งคุกเข่า แล้วใช้มือ ทั้งสองข้างโหนเหนี่ยวผ้าขาวม้าของสามีที่ผูกไว้อย่างแน่นหนากับขางเฮือน (ขื่อบ้าน) เผื่อ เวลามีลมเบ่งจะได้ใช้มือเหนี่ยวยึดผ้าเอาไว้
        ม้มมื้อนี่แล้วไข้กะคือสิส่วง (พ้นวันนี้ไปแล้วไข้ก็คงจะสร่าง) หรืออย่างประโยคที่ว่า หั่นหว่าอยู่ หว่ามันสิบ่ม้มมือผ่อ (ว่าแล้วไง ว่ามันจะไม่พ้นมือพ่อที่ต้องทำ) หรือ หนีบ่ม้ม (หนีไม่พ้น) 

[STeelShoTS]

ฮ่วย..แคดแลดมาตั้งกระทู้ใหม่ละบ่..ข้อยละงึดซุมเจ้าหลายเด้..หนีข้อยบ่ม้มดอก..  

[o/uboy]

ภูไทบ้านผมก็มีแปลกๆเยอะครับเช่น หัวโค้ย กันอีกอันตาตุ่มเค้าเรียกว่าอะไรก็จำไม่ได้แล้วครับ ผมอยากพูดเป็นครับแต่พูดยากน่าดู เวลาได้ยินคนพูดภูไทแล้วผมช๊อบชอบ รู้สึกอบอุ่นเหมือนได้อยู่ไก้ลๆปูย่าตายาย

[Footballmania]

ผมขอเสนอคำว่า จ่างป่าง, แจ่งแป่ง, จิ่งปิ่ง, โจ่งโป่ง

จ่างป่าง (ว.) สว่าง, โล่ง ท้องฟ้าที่ปราศจากเมฆหมอก มองไปทางไหนก็แจ้งสว่าง เรียก แจ้งจ่างป่าง bright, clear (of clouds)
แจ่งแป่ง เป็นสร้อยคำ ใช้คู่กับจ่างป่าง เช่น แจ่งแป่งจ่างป่าง
จิ่งปิ่ง (ว.) รูขนาดเล็กเรียก ฮูจิ่งปิ่ง ถ้ารูขนาดใหญ่เรียก ฮูจึ่งปึ่งsmall (hole)
โจ่งโป่ง (ว.) ลักษณะของรูที่ใหญ่ มองเห็นทะลุตลอด เรียก ฮูโจ่งโป่ง gaping and penetrating (of hole)

รู้จักกับวัฒนธรรมอีสานได้ที่นี่ครับ  http://www.isangate.com 

[M629]

สองคำแรกที่ยกตัวอย่าง เหมือนกันครับ กับไทยล้านนา..
ส่วนใหญ่ ก็คล้ายๆกันนะครับ พอเดาได้

แต่..
ฟ้าวๆ เดวสูน เดวสูน...อันนี้ไม่คล้าย 

[STeelShoTS]

ผมขอเสนอคำว่า จ่างป่าง, แจ่งแป่ง, จิ่งปิ่ง, โจ่งโป่ง

จ่างป่าง (ว.) สว่าง, โล่ง ท้องฟ้าที่ปราศจากเมฆหมอก มองไปทางไหนก็แจ้งสว่าง เรียก แจ้งจ่างป่าง bright, clear (of clouds)
แจ่งแป่ง เป็นสร้อยคำ ใช้คู่กับจ่างป่าง เช่น แจ่งแป่งจ่างป่าง
จิ่งปิ่ง (ว.) รูขนาดเล็กเรียก ฮูจิ่งปิ่ง ถ้ารูขนาดใหญ่เรียก ฮูจึ่งปึ่งsmall (hole)
โจ่งโป่ง (ว.) ลักษณะของรูที่ใหญ่ มองเห็นทะลุตลอด เรียก ฮูโจ่งโป่ง gaping and penetrating (of hole)

รู้จักกับวัฒนธรรมอีสานได้ที่นี่ครับ http://www.isangate.com

ใหญ่คำนวณ..ลองแต่งเป็นประโยคเบิ่งจักหน่อยครับ..คำว่าแจ่งแป่ง ,จิ่งปิ่ง, โจ่งโป่ง เนี่ย..

[lek]

อาดหลาด แปลว่า  ใหญ่โตสมส่วน

โต้น         แปลว่า   ขนาดใหญ่จนคล้อย

ตูน . สวด          แปลว่า    นูน

(ถ้าจะด่าไปด่าจขกท.นะครับ  ผมไม่ใช่คนทะลึ่งจริงๆ)

[หินเหล็กไฟ]

อาดหลาด แปลว่า ใหญ่โตสมส่วน

โต้น แปลว่า ขนาดใหญ่จนคล้อย

ตูน . สวด แปลว่า นูน

(ถ้าจะด่าไปด่าจขกท.นะครับ ผมไม่ใช่คนทะลึ่งจริงๆ)

สืบเนื่องจากคำว่าตูนหรือสวด ในภาษาอีสานเวลาพูดมักจะมีคำอีกคำมาขยายเพื่อเพื่อให้ดูมโหราฬขึ้นไปอีก
เช่น ตูนพ้อว้อ, ตูนแพ้แว้ ,ตูนพื้อวื้อ (แล้วแต่ขนาดของการตูนว่าตูนใหญ่มากแค่ใหน )
ส่วนคำว่าสวดก็คล้ายๆกันแล้วแต่จะเลือกคำใหน  สวด พ้อว้อ  แพ้แว้  พื้อวื้อ  ก็ย่อมได้แต่ใหญ่ที่สุด ต้องเพ้อเว่อ  แต่ถ้ามากกว่าเพ้อเว่อให้สังเกตูเอาจากหน้าตาคนพูดตามไปด้วย

[จอบหลอย-รักในหลวง]

อาดหลาด แปลว่า ใหญ่โตสมส่วน

โต้น แปลว่า ขนาดใหญ่จนคล้อย

ตูน . สวด แปลว่า นูน

(ถ้าจะด่าไปด่าจขกท.นะครับ ผมไม่ใช่คนทะลึ่งจริงๆ)

สืบเนื่องจากคำว่าตูนหรือสวด ในภาษาอีสานเวลาพูดมักจะมีคำอีกคำมาขยายเพื่อเพื่อให้ดูมโหราฬขึ้นไปอีก
เช่น ตูนพ้อว้อ, ตูนแพ้แว้ ,ตูนพื้อวื้อ (แล้วแต่ขนาดของการตูนว่าตูนใหญ่มากแค่ใหน )
ส่วนคำว่าสวดก็คล้ายๆกันแล้วแต่จะเลือกคำใหน สวด พ้อว้อ แพ้แว้ พื้อวื้อ ก็ย่อมได้แต่ใหญ่ที่สุด ต้องเพ้อเว่อ แต่ถ้ามากกว่าเพ้อเว่อให้สังเกตูเอาจากหน้าตาคนพูดตามไปด้วย

นิยมใช้กล่าวถึงอวัยวะในร่างกายเท่านั้น      นี่กะสอย  จั๊กนอยสอยอีก

[lek]

หิ่น .  ขิว  แปลว่า ฉุน

เอดเปด  แปลว่า  ใหญ่มากจนล้นเหลือ

สุย        แปลว่า เฉียด(เส้นยาแดงผ่าแปด)

ซกลกเซกเลก  แปลว่า  ล่อกๆแล่กๆ กริยาไม่เรียบร้อย

หลุเถียด     แปลว่า   บั้งไฟที่จุดแล้วไม่ขี้นเพราะวัสดุที่อุดส่วนหัวหรือท้ายหลุดเพราะทนแรงดันของแก็สไม่ได้

สุดมื่สุดเกีย  แปลว่า  บั้งไฟที่จุดขึ้นไปสูงมากจนสุดสายตา (มื่ คือดินปืน  เกีย คือดินประสิว)

ของห้าง   แปลว่า  ของไม่ดีหรือไม่มีคุณภาพ(บางกรณี ก็ใช้กับคน)

[STeelShoTS]

หิ่น . ขิว แปลว่า ฉุน

เอดเปด แปลว่า ใหญ่มากจนล้นเหลือ

สุย แปลว่า เฉียด(เส้นยาแดงผ่าแปด)

ซกลกเซกเลก แปลว่า ล่อกๆแล่กๆ กริยาไม่เรียบร้อย

หลุเถียด แปลว่า บั้งไฟที่จุดแล้วไม่ขี้นเพราะวัสดุที่อุดส่วนหัวหรือท้ายหลุดเพราะทนแรงดันของแก็สไม่ได้

สุดมื่สุดเกีย แปลว่า บั้งไฟที่จุดขึ้นไปสูงมากจนสุดสายตา (มื่ คือดินปืน เกีย คือดินประสิว)

ของห้าง แปลว่า ของไม่ดีหรือไม่มีคุณภาพ(บางกรณี ก็ใช้กับคน)

ของห้าง ..ย้านผู้อ่านสับสน ว่าเอ้ะ  ของห้างน่าซิเป็นของดี เป็นต้นว่ารถใหม่ออกห้าง ซ่อมห้าง ฯลฯ..คือยั่งแปลว่าของบ่ดี?
..เอาเป็นหว่าเปลี่ยนไปใช้ ฮ.นกฮูกดีกว่าเนาะ.. ..ของห้าง--> ของฮ้าง..

[นายกระจง]

หิ่น . ขิว แปลว่า ฉุน

เอดเปด แปลว่า ใหญ่มากจนล้นเหลือ

สุย แปลว่า เฉียด(เส้นยาแดงผ่าแปด)

ซกลกเซกเลก แปลว่า ล่อกๆแล่กๆ กริยาไม่เรียบร้อย

หลุเถียด แปลว่า บั้งไฟที่จุดแล้วไม่ขี้นเพราะวัสดุที่อุดส่วนหัวหรือท้ายหลุดเพราะทนแรงดันของแก็สไม่ได้

สุดมื่สุดเกีย แปลว่า บั้งไฟที่จุดขึ้นไปสูงมากจนสุดสายตา (มื่ คือดินปืน เกีย คือดินประสิว)

ของห้าง แปลว่า ของไม่ดีหรือไม่มีคุณภาพ(บางกรณี ก็ใช้กับคน)

ด้วยความเคารพครับ

หนูหิ่น ที่ในการ์ตูน คือ หนูฉุนไช่ไหมครับ

ขอบคุณครับ