พี่แก้วครับ ผมสงสัยอยู่นานแล้วว่า ใอ้ตัวเลข ที่เขียนอยู่ที่เลนส์หรือบริเวณหน้ากล้อง มันหมายความถึงอะไรบ้าง และมีรายละเอียด ที่เขาบอกถึงอะไรบ้างครับ เช่น กล้องคอมแพคเล็กๆของผม มันเขียนอยู่ ประมาณนี้ (2.8-5.2/7.9-23.7)
ปล.ท่านใดที่ทราบก็ตอบได้ครับ แต่ที่ผมเอ่ยชื่อพี่แก้วเพราะจะเห็นแกตอบคำถาม บ่อยๆครับ)
...น่าจะเป็นค่า f-number ของเลนส์ตัวนั้นครับ
งั้นเรียนเชิญพี่แก้ว ลงรายละเอียด F-number ต่อเลยครับ ว่าตัวเลขแบบนี้ บอกถึงอะไรครับ ทำอะไรได้แค่ใหน?
ขอบพระคุณครับ
...ผมมีความเข้าใจในระดับ user ไม่ได้ลึกซึ้งมากครับ จะลองอธิบายแบบพื้นๆ ตามที่ผมเข้าใจ
...เรื่องของ Exposure ส่วนสำคัญเบื้องต้นหลักๆ ในการถ่ายภาพมี 3 ส่วน เสมือนการปล่อยน้ำจากก๊อกน้ำลงถัง คือ
1. รูรับแสง (ค่า f-number) รูใหญ่เสมือนก๊อกใหญ่ ยิ่งก๊อกใหญ่น้ำก็มีโอกาสไหลมากกว่าก๊อกเล็ก
2. ความเร็วชัตเตอร์ (ค่าเป็นวินาที) เสมือนเวลาที่เปิดน้ำ เปิดนานน้ำแยะ
3. ค่าความไวแสง (ISO) เสมือนความเร็วของน้ำที่ไหล ความเร็วสูงน้ำก็เยอะสิครับ
...ทั้งสามค่าสามารถ "ชดเชย" กัน เพื่อให้ปริมาณแสงที่เข้ามาในกล้อง (หรือปริมาณน้ำที่จะลงถัง) เท่ากันได้ครับ อย่างไรก็ตาม (ในกรณีกล้องถ่ายรูป) ขณะที่ได้ปริมาณแสงเท่ากัน ผลอย่างอื่นอาจไม่เท่ากัน อิอิ
...กลับมาที่รูรับแสงก่อนนะครับ เดี๋ยวจะไปกันใหญ่ ในเบื้องต้น "รูรับแสง" ของเลนส์มีหน้าที่ปล่อยแสงให้เข้ามาในกล้อง อย่างที่ผมบอกไว้ข้างต้น รูใหญ่แสงเข้ามาก รูเล็กแสงเข้าน้อย ทีนี้เลนส์แต่ละตัวมีทางยาวโฟกัสไม่เท่ากัน เช่น 28 มม. 50 มม. 100 มม. หรือ 300 มม. ฯลฯ "รู" ของเลนส์ตัวใหญ่ก็ย่อมจะใหญ่กว่า "รู" ของเลนส์ตัวเล็ก จึงมีการกำหนดวิธีคำนวณขนาดของ "รู" เพื่อให้เปรียบเทียบกันได้ เรียกว่าค่า f-number ครับ โดยส่วนใหญ่จะเป็นการให้ความสำคัญกับ "รูใหญ่" ซึ่งจะปล่อยแสงให้เข้ามามากที่สุดของเลนส์แต่ละตัว และมักนำมาเป็น spec สำคัญของเลนส์ครับ
...อย่างเช่นเลนส์ 100 มม. ตัวหนึ่ง มีรูรับแสงใหญ่สุดที่ 25 มม. เขาตกลงกันว่าถ้าจะหาค่า f-number ของรูใหญ่สุด ให้เอา 100 มาหารด้วย 25 ได้ผลลัพท์เท่ากับ 4 ก็จะเรียกว่าเลนส์ตัวนี้มี ทางยาวโฟกัส 100 มม. ขนาดรูรับแสงใหญ่สุด f/4 (F4 หรือ 1:4) หรือเรียกย่อๆ ว่าเลนส์ 100 มม f/4 ครับ อย่างไรก็ตามสำหรับเลนส์ซูมบางตัว ขนาดรูรับแสงใหญ่สุดอาจเปลี่ยนแปลงเมื่อใช้ทางยาวโฟกัสสูงขึ้นครับ อย่างเช่น เลนส์ซูม Pentax DA 55-300 MM F/4-5.8 ถ้าระบุ spec เช่นนี้หมายความว่า ที่ทางยาวโฟกัส 55 รูรับแสงใหญ่สุดคือ f/4 แต่ที่ 300 มม. รูรับแสงใหญ่สุดจะแคบลงเป็น f/5.8
...นอกจากหน้าที่ปล่อยแสงให้เข้ามาในกล้องมากน้อยตามความต้องการแล้ว ค่า f/ ยังมีผลกับความชัดลึก (Depth Of Field: DOF) ของภาพด้วยครับ กล่าวคือยิ่งใช้รูรับแสงกว้าง (ค่า f/ น้อยๆ) ยิ่งทำให้ "ความชัดลึก" ลดลง (คือเกิดอาการหน้าเบลอหลังเบลอตัวแบบชัด มากขึ้น เช่นถ่ายภาพบุคคลแบบที่ต้องการให้ชัดเฉพาะตัวแบบ ด้านหน้าด้านหลังต้องการให้เบลอ) หรือในทางตรงข้าม ถ้าใช้รูเล็ก (f/ มากๆ เช่น 11, 16 หรือ 22) ความชัดลึกก็ยิ่งมาก (เหมาะสำหรับถ่ายภาพวิวซึ่งปกติต้องการให้ชัดทุกระยะ)
...สำหรับการปรับขนาดของรู ถ้ารูเล็กลงครึ่งหนึ่ง ตัวเลข f/ ก็จะเท่ากับ รูใหญ่คูณด้วย 1.4 (ที่มาของมันคือรูท 2 แต่อย่าถามผมนะครับว่าทำไม อิอิ) ดังนั้นเจ้าเลนส์ตัว 100 มม. f/4 เมื่อตะกี้ ถ้าปรับให้รูเล็กลงครึ่งหนึ่ง ค่า f/ ถัดไป (อีก 1 stop) ก็คือ 4 คูณด้วย 1.4 เท่ากับ 5.6 ถัดไปอีกก็คือ 5.6 คูณด้วย 1.4 เท่ากับ (ประมาณ) 8 ไปเตามลำดับ ดังนั้นถ้าจะไล่ทีละ 1 stop ค่า f/ ของเลนส์ตัวนี้คือ f/4, f/5.6, f/8, f/11, f/16, f/22 ประมาณนี้ครับ ส่วนจะไปเล็กสุดที่ค่าไหนก็แล้วแต่การออกแบบครับ
