จะทำอย่างไรกับพวกโจรใต้ดีครับ...

...เอามาให้อ่านเต็มๆ ครับ

ยุทธบทความ

สุรชาติ บำรุงสุข

สงครามยืดเยื้อในภาคใต้ : ยุทธศาสตร์อ่อนแอ-ยุทธวิธีอ่อนด้อย !

"ปมเงื่อนใจกลางในการช่วงชิงชัยชนะของสงครามต่อต้าน อยู่ที่ทำให้สงครามต่อต้านซึ่งได้ก่อขึ้นแล้วนั้นขยายตัวไปเป็นสงครามต่อต้านโดยทั่วด้าน มีแต่สงครามต่อต้านโดยทั่วด้านเท่านั้น จึงจะสามารถทำให้สงครามต่อต้านได้ชัยชนะในที่สุด"

ประธานเหมา เจ๋อ ตุง

พฤษภาคม 1938

สถานการณ์ความรุนแรงที่เกิดขึ้นในจังหวัดชายแดนภาคใต้อย่างต่อเนื่องมาตั้งแต่วันที่ 4 มกราคม 2547 นั้น มีแนวโน้มอย่างมากว่าการก่อความไม่สงบกำลังจะถูกขยายผลให้กลายเป็น "สงครามยืดเยื้อ" (protracted war) อย่างเห็นได้ชัด แต่จนบัดนี้ก็ยังไม่มีความชัดเจนว่า กรอบยุทธศาสตร์ของแนวทางการแก้ปัญหาการก่อความไม่สงบในภาคใต้จะเดินไปอย่างไร ทั้งในปัจจุบันและอนาคต ยกเว้นแต่การตั้งบุคคลในระดับนโยบายหลายตำแหน่งลงไปในภาคใต้

ถ้ารัฐสามารถกำหนดยุทธศาสตร์ได้จริง ก็จะต้องยึดกุมแนวทางของยุทธศาสตร์ดังกล่าวให้ได้ มิใช่ปล่อยให้เกิดการปฏิบัติในลักษณะ "ตามใจฉัน" หรือประเภท "ทางใคร ทางมัน" อันส่งผลให้การแก้ปํญหาของรัฐดำเนินไปอย่างไร้เอกภาพและไร้ทิศทาง

การจะกำหนดยุทธศาสตร์ในการแก้ปัญหาได้นั้น จำเป็นจำต้องตอบให้ได้ว่า ปัญหานี้ถ้ามองในเชิงของคอนเซ็ปต์ (คือการ conceptualization ปัญหา) แล้วคืออะไร ?

คำตอบทั้งในเชิงแนวคิดทางการเมืองและทางยุทธการ ปัญหาความรุนแรงในจังหวัดชายแดนภาคใต้เป็นเรื่องของ "การก่อความไม่สงบ" ดังนั้น การวางแนวคิดของฝ่ายรัฐในการจะต้องลดทอนและ/หรือทำให้ภัยคุกคามนี้หมดศักยภาพลง รัฐจะต้องกำหนด "ยุทธศาสตร์ของการต่อต้านการก่อความไม่สงบ" ขึ้นให้ได้

ยุทธศาสตร์ในกรอบระดับนโยบายแล้ว มีอยู่เพียง 2 แนวทางคือ จะเลือกใช้ การเมืองนำการทหาร หรือ จะใช้ การทหารนำการเมือง วิธีการทางยุทธวิธีหรือแนวทางในงานยุทธการต่างๆ ถึงที่สุดแล้วก็อยู่ภายใต้ยุทธศาสตร์แบบใดแบบหนึ่งเท่านั้นเอง และไม่ว่าจะอธิบายแนวคิดที่เกิดขึ้นในรายละอียดเพียงใดหรือวิลิศเลิศหรูเพียงใด ก็หาได้พ้นจากแนวคิดทางยุทธศาสตร์ในกรอบใหญ่ข้างต้นได้แต่ประการใดไม่

แต่ถ้าคิดว่าในการต่อต้านการก่อความไม่สงบนั้น รัฐไม่อาจเอาชนะสงครามประเภทนี้ได้ด้วยการใช้การทหารนำการเมือง เพราะได้มีบทเรียนและตัวอย่างเป็นข้อเตือนใจ ไม่ว่าจะเป็นอดีตแห่งความล้มเหลวและพ่ายแพ้ของฝรั่งเศสในแอลจิเรีย สหรัฐอเมริกาในเวียดนาม และสหภาพโซเวียตในอัฟกานิสถาน เป็นต้น

ยิ่งพิจารณาถึงชัยชนะของสงครามปฏิวัติไม่ว่าจะเป็นในจีน คิวบา และอินโดจีน ล้วนแต่เป็นข้อเตือนสติให้เห็นถึงผลลัพธ์ของการใช้การทหารนำการเมือง ซึ่งที่สุดแล้วก็ล้วนแต่จบลงด้วยชัยชนะของฝ่ายก่อความไม่สงบทั้งสิ้น

ในท่ามกลางความล้มเหลวจากกรณีของมหาอำนาจข้างต้น ก็มีประกายเล็กๆ ที่แสดงให้เห็นถึงความสำเร็จของอังกฤษในมลายา ซึ่งหากกล่าวโดยสรุปก็คืออังกฤษชนะสงครามการก่อความไม่สงบของพรรคคอมมิวนิสต์มลายา ด้วยการใช้ยุทธศาสตร์การเมืองนำการทหาร

แม้แต่ชัยชนะของรัฐบาลต่อพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยในประเทศเราเอง ก็ใช่ว่าจะชนะด้วยยุทธศาสตร์ในการใช้กำลังเข้าปราบปราม ชัยชนะถูกสร้างให้เกิดขึ้นด้วยยุทธศาสตร์การเมืองนำการทหารต่างหาก

บทเรียนทั้งจากในบ้านและนอกบ้านนี้ สอนใจเตือนสติแก่กระบวนการกำหนดยุทธศาสตร์ถึงการใช้มาตรการทางการเมืองในการเอาชนะสงครามก่อความไม่สงบ และสำหรับพวกนิยมมาตรการทางทหารเป็นยุทธศาสตร์หลักนั้น ว่าที่จริงแล้วก็คือพวก "ทฤษฎีชนะเร็ว"

ซึ่ง เหมา เจ๋อ ตุง ได้เคยสรุปไว้เป็นบทเรียนในหนังสือทฤษฎีการทหารว่า สำหรับพวกทฤษฎีชนะเร็วนั้น "พวกเขาก็เป็นผู้มีจิตศรัทธาที่รักชาติเช่นเดียวกัน ทว่า จิตใจของท่านใฝ่สูงนักแล แต่ทรรศนะของท่านทำถูกต้องไม่ ซึ่งถ้าทำตามแล้ว เป็นต้องหัวชนกำแพงแน่" (ว่าด้วยสงครามยืดเยื้อ, พฤษภาคม 1938)

ทฤษฎีชนะเร็วโดยทั่วไปเชื่อว่าการใช้มาตรการทางทหารเป็นหลักจะสามารถทำการปราบปรามและนำไปสู่ชัยชนะได้โดยง่ายนั้น อาจจะไม่สอดคล้องกับเงื่อนไขที่เป็นจริงของสถานการณ์ เพราะ "เมื่อไม่มีเงื่อนไขที่แน่นอนแล้ว การที่จะชนะโดยเร็วจะมีอยู่ก็แต่ในสมองเท่านั้น ในทางภววิสัยหามีอยู่ไม่ มันเป็นเพียงความเพ้อฝันและเหตุผลจอมปลอมเท่านั้น" (ว่าด้วยสงครามยืดเยื้อ, พฤษภาคม 1938)

ประเด็นสำคัญก็คือ การใช้มาตรการทางทหารด้วยความเชื่อในการเอาชนะให้ได้อย่างรวดเร็วนั้น กลับจะยิ่งทำให้สงครามนี้มีลักษณะเป็นสงครามยืดเยื้อ เพราะสำหรับฝ่ายที่อ่อนแอกว่าแล้ว การขยายสงครามออกไปให้กว้างขวางขึ้น ย่อมจะเป็นเงื่อนไขให้รัฐเกิดความอ่อนแอในตัวเอง เพราะการมีสถานการณ์สงครามอยู่ภายในบ้านนั้น จะบั่นทอนทุกอย่างที่เป็นศักยภาพของรัฐลงได้อย่างรวดเร็ว

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง สภาพของสงครามยืดเยื้อจะเป็นปัจจัยในการทำลายสถานะทางเศรษฐกิจให้เกิดขึ้นได้อย่างดี และทั้งยังจะสร้างความเบื่อหน่ายให้กับผู้คนในสังคม ตลอดรวมถึงขวัญกำลังใจของฝ่ายรัฐบาลด้วย และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในระบอบประชาธิปไตยนั้น ความเบื่อหน่ายของคนในสังคมที่เกิดขึ้นกับรัฐบาลในรอบการเลือกตั้งนั้นย่อมหมายถึงเสถียรภาพและอนาคตของรัฐบาล

เพราะความรู้สึกเช่นนี้จะกระทบต่อเสียงของรัฐบาลในการเลือกตั้งอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้เลย !

ดังนั้น สำหรับฝ่ายรัฐซึ่งเป็นผู้ที่จะต้องดำเนินการต่อต้านการก่อความไม่สงบนั้น จะต้องตระหนักไว้เสมอว่า อำนาจการยิงของอาวุธไม่ใช่ปัจจัยชี้ขาดการสงคราม เพราะสำหรับผู้ก่อความไม่สงบแล้ว พวกเขาไม่ได้ต้องการชัยชนะในทางทหาร การได้รับชัยชนะทางทหารจะทำให้การปลุกระดมมวลชนของพวกเขากระทำได้ยากขึ้น แต่ความพ่ายแพ้ในทางทหารของพวกเขาต่างหากที่จะเป็นเงื่อนไขให้เกิดการต่อสู้ของมวลชน

หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ ฝ่ายก่อความไม่สงบต้องการความพ่ายแพ้ทางยุทธวิธี เพื่อนำไปสู่ชัยชนะทางยุทธศาสตร์

ในขณะที่ฝ่ายรัฐที่มีกำลังอำนาจทางทหาร ชอบที่จะยึดเอา "ทฤษฎีชนะเร็ว" โดยอาศัยอำนาจการยิงเป็นปัจจัยหลัก และมักจะกลายเป็นฝ่ายที่ได้รับชัยชนะทางยุทธวิธี แต่ด้วยการดำเนินยุทธศาสตร์ที่ถือเอาการทหารเป็นหลักและการเมืองเป็นรองนั้น ซึ่งในท้ายที่สุดแล้ว มักจะเป็นฝ่ายที่พ่ายแพ้ในสงครามนี้

หรืออีกนัยหนึ่งก็คือ ชนะการรบ แต่แพ้การสงคราม

นอกจากนี้ รัฐบาลหรือฝ่ายต่อต้านการก่อความไม่สงบจะต้องเข้าใจถึงลักษณะทางธรรมชาติของสงครามชนิดนี้ เพราะการต่อสู้ระหว่างฝ่ายที่อ่อนแอกับฝ่ายที่แข็งแรง ซึ่งมีลักษณะของความเป็น "อสมมาตร" (asymmetry) ในการสงครามนั้น ทำให้ฝ่ายที่อ่อนแอกว่ามักจะใช้การทำสงครามที่ไม่ได้ถูกกำหนดด้วยกรอบเวลา เป็นปัจจัยหลักในการขับเคลื่อนทั้งทางยุทธศาสตร์และยุทธวิธี

เพราะเวลาที่เนิ่นนานออกไปจะกลายเป็นเครื่องมืออย่างดีในการบั่นทอนขีดความสามารถของฝ่ายรัฐบาล

ลักษณะของเงื่อนไขเช่นนี้ เหมา เจ๋อ ตุง กล่าวไว้อย่างชัดเจนในบทสรุปของสงครามปฏิวัติในจีนว่า "เมื่อข้าศึกแข็งเราอ่อน เราก็มีอันตรายที่จะถูกทำลาย แต่เมื่อข้าศึกยังมีข้อบกพร่องอื่นๆ และเรายังมีข้อเด่นอื่นๆ ข้อเด่นของข้าศึกอาจถูกบั่นทอนลงเพราะความพยายามของเรา และข้อบกพร่องของมันก็อาจจะถูกขยายให้มากขึ้น เพราะความพยายามของเรา

ฝ่ายเรานั้นตรงกันข้าม ข้อเด่นของเราอาจจะเสริมให้เข้มแข็งขึ้น เพราะความพยายามของเรา และข้อบกพร่องก็ขจัดเสียได้ เพราะความพยายามของเรา เพราะฉะนั้น เราจึงสามารถขนะในที่สุด และหลีกเลี่ยงจากความล่มจมได้ ส่วนข้าศึกนั้นจะพ่ายแพ้ในที่สุด" (ว่าด้วยสงครามยืดเยื้อ, พฤษภาคม 1938)

ลักษณะเช่นนี้แตกต่างกับกระบวนทัศน์ของสงครามตามแบบโดยสิ้นเชิง และที่สำคัญก็คือ หากนำเอาแนวคิดของสงครามตามแบเข้ามาใช้เป็นยุทธศาสตร์หลักต่อสู้กับสงครามการก่อความไม่สงบ ผลก็คงไม่ต่างจากประวัติศาสตร์ของความพ่ายแพ้ของมหาอำนาจ ไม่ว่าจะเป็นฝรั่งเศส สหรัฐอเมริกา และสหภาพโซเวียต ดังได้กล่าวมาแล้ว

บททดสอบสำคัญกำลังเกิดขึ้นอีกครั้งในสถานการณ์โลกปัจจุบัน มหาอำนาจใหญ่ที่ทรงพลังในทางทหารอย่างสหรัฐกำลังถูกท้าทายครั้งใหญ่ในยุคหลังสงครามเวียดนาม สนามรบในอิรักระหว่างกองกำลังพันธมิตรที่นำโดยสหรัฐ ดำเนินการสงครามด้วยความเหนือกว่าของอำนาจการยิง กับฝ่ายต่อต้านสหรัฐ ที่สู้ด้วยสงครามของการก่อความไม่สงบภายใต้ยุทธศาสตร์และยุทธวิธีของสงครามกองโจร

เวทีสงครามในอิรัก ยังไม่อาจตอบได้อย่างเด่นชัดว่า ระหว่างสงครามตามแบบกับสงครามกองโจร ใครจะเป็นฝ่ายที่เหนือกว่ากัน แต่อย่างน้อยก็ตอบให้ได้เห็นในอีกมุมหนึ่งว่า อำนาจการยิงที่เหนือกว่าของสหรัฐใช่ว่าจะสามารถควบคุมพื้นที่ได้ หรืออีกนัยหนึ่งก็คือเทคโนโลยีทหารสมรรถนะสูงใช่ว่าจะยุติศึกในอิรักได้โดยเด็ดขาด

ปรากฏการณ์ในอิรักเป็นข้อเตือนใจอย่างดีว่า การต่อสู้กับการก่อความไม่สงบของไทยจะต้องไม่ตกอยู่ภายใต้กรอบคิดที่เชื่ออย่างง่ายๆ ว่า การทหารนำการเมืองใช่จะสามารถสถาปนาชัยชนะเหนือสงครามการก่อความไม่สงบได้ และทั้งยังจะต้องตระหนักอีกด้วยว่า ยุทธวิธีที่สหรัฐใช้ในอิรัก อาจจะไม่ใช่คำตอบในทางยุทธวิธีสำหรับการแก้ปัญหาความรุนแรงภายในของไทย เช่น

การทำไพ่ที่มีรูปของฝ่ายตรงข้ามแจกให้แก่ทหาร (สหรัฐใช้ในการตามล่าตัวผู้นำรัฐบาลเก่าของอิรัก) หรือความคิดแบบง่ายๆ ที่จะเอารถหุ้มเกราะบุกตะลุยเข้าสู่พื้นที่เพื่อใช้ในภารกิจของการลาดตระเวน เป็นต้น

การคิดแบบง่ายๆ เช่นที่กล่าวเป็นตัวอย่างนี้ ไม่ใช่แนวทางของการแก้ปัญหาที่น่าจะส่งผลดีต่อ "การเอาชนะทางยุทธศาสตร์" ของฝ่ายรัฐบาล แต่ในทางตรงกันข้าม อาจจะเป็นการทำให้รัฐไทยเข้าไป "ตกหล่ม" สงครามดังเช่น อดีตของสหรัฐในเวียดนาม และปัจจุบันของสหรัฐในอิรัก เป็นต้น

นอกจากนี้ บทเรียนการต่อสู้กับการก่อความไม่สงบในกรณีของติมอร์ตะวันออก ก็เป็นข้อเตือนใจอีกประการ เพราะฝ่ายก่อความไม่สงบกำลังดำเนินการด้วยวิธีการคลาสสิคที่สุดของสงครามกองโจร คือ "ตีแล้วหนี" (หรือที่รู้จักกันในวลีภาษาอังกฤษว่า "hit and run")

การดำเนินการในลักษณะเช่นนี้ก็เพื่อยั่วยุให้ฝ่ายรัฐบาลส่งกำลังเข้าทำการปราบปราม และยิ่งรัฐบาลส่งกำลังเข้าปราบปรามมากเท่าใด สถานการณ์สงครามในพื้นที่ก็จะขยายความรุนแรงมากขึ้นเท่านั้น

ความรุนแรงที่ขยายตัวเช่นนี้จะเป็นเงื่อนไขอย่างดีให้แก่การปลุกระดมมวลชนของฝ่ายตรงข้าม และเมื่อสถานการณ์สุกงอมมากขึ้นแล้ว ปัญหาสงครามภายในเช่นนี้ก็จะถูกยกระดับให้กลายเป็นข้อเรียกร้องในเวทีระหว่างประเทศ โดยอาศัยการเคลื่อนไหวของกลุ่มและขบวนการทางการเมืองในเวทีสากลเป็นผู้ผลักดันและให้การสนับสนุน

เมื่อสงครามภายในกลายเป็นปัญหาในเวทีภายนอกก็อาจจะมีการผลักดันเรื่องนี้ให้เข้าไปสู่การพิจารณาของสหประชาชาติ และสุดท้ายก็เกิดแรงกดดันทางการเมืองให้รัฐบาลต้องเปิดการแสดงประชามติของคนในพื้นที่ ว่าจะอยู่กับรัฐเดิมหรือจะแยกตัวเป็นเอกราชจากรัฐใหม่

กระบวนการเช่นนี้คือสิ่งที่นำไปสู่การแยกตัวเป็นประเทศใหม่ของติมอร์ตะวันออก ตัวแบบดังกล่าวจึงเป็นข้อพึงสำเหนียกว่า การทุ่มกำลังทหารเข้าปราบปรามด้วยความเชื่อ "ทฤษฎีชนะเร็ว" อาจจะนำไปสู่การขยายให้เกิดผลลบทางการเมืองในเวทีระหว่างประเทศได้โดยง่าย

ดังนั้น สิ่งที่จะต้องเร่งทำในภาคใต้ในด้านหนึ่ง จึงเป็นสิ่งที่ เซอร์เทมเพลอร์ (Sir Gerald Templer) ซึ่งเป็นผู้สำเร็จราชการของอังกฤษในการต่อสู้กับการก่อความไม่สงบในมลายาได้กล่าวไว้ว่า "กุญแจของความสำเร็จไม่ใช่การทุ่มกำลังทหารเป็นจำนวนมากเข้าไปในป่า แต่อยู่ที่การเอาชนะจิตและใจของประชาชน

แต่ปฏิบัติการของรัฐที่จะเอาชนะ "จิตและใจ" ของประชาชนได้ ก็จะต้องสร้างกรอบทางยุทธศาสตร์ด้วยการใช้การเมืองนำการทหาร และกรอบเช่นนี้จะต้องไม่ถูกละเมิด เพียงเพราะความอ่อนด้อยทางปัญญา หรือความทะเยอทะยานทางการเมืองของบุคคล มิฉะนั้นแล้วสิ่งที่เกิดขึ้นในการต่อต้านการก่อความไม่สงบของรัฐไทยในจังหวัดชายแดนภาคใต้ จะนำไปสู่ปรากฏการณ์ที่อาจเรียกได้ว่า "ยุทธศาสตร์อ่อนแอ ยุทธวิธีอ่อนด้อย"...

ซึ่งสรุปได้ง่ายๆ ว่า ทำอย่างไรก็ไม่มีทางชนะ !

	ผู้เขียน	หัวข้อ: จะทำอย่างไรกับพวกโจรใต้ดีครับ... (อ่าน 4451 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 4 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้